Το παιδί κατά την βρεφική ηλικία βιώνει τον εαυτό του ως αδιαφοροποίητο από τον εξωτερικό κόσμο, δηλαδή η σχέση με την πραγματικότητα δεν έχει ακόμα εδραιωθεί. Σε αυτό το στάδιο το παιδί έχει ως αντικείμενο αγάπης το ίδιο του το σώμα, δηλαδή το σώμα είναι αυτό που ικανοποιεί τις μερικές σεξουαλικές του ενορμήσεις. Παράδειγμα αποτελεί το πιπίλισμα που διεγείρει την στοματική κοιλότητα και τα χείλη, κατά το πρώτο έτος, και αποτελεί πηγή ευχαρίστησης για το βρέφος. Τα χείλη αποτελούν το μερικό αντικείμενο των πρώτων σεξουαλικών ενορμήσεων.
Αργότερα, στην πρώτη παιδική ηλικία, το παιδί αποκτά σχέσεις με αντικείμενα του εξωτερικού κόσμου και αρχίζει να διαφοροποιείται από αυτόν.
Το πρώτο αντικείμενο με το οποίο το παιδί κάνει σχέση και το οποίο βιώνει ως κάτι που δεν είναι πια μέρος του σώματος του, είναι το μεταβατικό αντικείμενο, που σύμφωνα με τον Winnicott έχει σημασία για την πορεία προς την ατομική ωρίμανση.
Η χρήση των μεταβατικών αντικειμένων εμφανίζεται κατά τον τέταρτο και δωδέκατο μήνα της ζωής του παιδιού και κρατά συνήθως ένα χρόνο. Σε ορισμένες περιπτώσεις, κυρίως όταν το παιδί συναντά δυσκολία κατά τον αποχωρισμό από την μητέρα του, μπορεί να διαρκέσει και για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.
Είναι σημαντικό το μεταβατικό αντικείμενο να έχει επιλεγεί από το ίδιο το παιδί. Τα αντικείμενα αυτά λειτουργούν ως σύμβολα όλων εκείνων που για το παιδί σημαίνουν σιγουριά και ασφάλεια, καταστάσεις στις οποίες βρισκόταν σε προηγούμενο αναπτυξιακό στάδιο.
Η επιλογή ενός μεταβατικού αντικειμένου δεν είναι κάτι κακό και δεν θα πρέπει να απαγορεύεται από τους γονείς.
Μερικές ιδέες για αντικείμενα που μπορούν να λειτουργήσουν ως μεταβατικά αντικείμενα είναι
ένα λούτρινο ζωάκι,
ένα μικρό σεντονάκι,
μία απαλή πολύχρωμη κουβερτούλα,
ένα αρκουδάκι.
Οι γονείς όταν φεύγουν από το σπίτι μπορούν να το παίρνουν μαζί τους, ώστε το παιδί να νιώθει την ασφάλεια του σπιτιού. Με αυτό τον τρόπο, μπορεί να αντικαταστήσει την πιπίλα και το πιπίλισμα του δαχτύλου. Επιπλέον, μπορούν οι μητέρες να το έχουν κατά τη διάρκεια της ημέρας, ώστε να παίρνει το άρωμα τους και να το δίνουν στο παιδί πριν κοιμηθεί. Με αυτό τον τρόπο, η μετάβαση από το γονεικό κρεβάτι στο παιδικό, μπορεί να γίνει πιο εύκολα.
Είναι φυσιολογικό για το παιδί, όταν χρειάζεται να αποχωριστεί τους γονείς του να νιώθει ανησυχία. Όταν όμως η ανησυχία και το άγχος εντείνεται και συνυπάρχει μαζί με άλλα προβλήματα, τότε χρειάζεται να γίνει περαιτέρω διερεύνηση.
Μαυραντώνη Αλίκη,
Ψυχολόγος – Ειδική παιδαγωγός
Απόφοιτη του Προγράμματος Ψυχολογίας
του Πανεπιστημίου Αθηνών
Τηλ. Επικοινωνίας 6979 738945
Email: aliki_mavrant@hotmail.com
Gold Mum 